Friday 2 March 2012

कविगुरु रवीन्द्रनाथ और बांग्ला साहित्य

 
150dt O`ÝVr na {deof
H${dJwé adrÝÐZmW Am¡a ~m§½bm gm{hË`
~§½bm gm{hË`, bmoH$ g§ñH¥${V Am¡a ~§Jmbr ñdm{^_mZ Ho$ Ho$ÝÐ {dÝXw JwéXod adrÝÐZmW R>mHw$a h¢& EH$ g§doXZerb H${d öX`, R>mHw$a n[adma Ho$ amOH$s` R>mR> ~mQ>, Eoíd`©, g§^«m§V _mZ{gH$Vm go g§n¥º$ Zht hmo gH$mŸ& H¡$emo`© H$mb _| CgHo$ ^rVa AmË_-gm¡ÝX`© H$s {d{dY ê$n N>R>m Zd A{^ì`{º$, ZE-ZE n[adoe _| CËg¥O hmoZo bJrŸ& CgH$m _Z M§Mb n§N>r H$s Vah H$^r H$bH$Îmm _| {MVnwa pñWV ^ì` àmgmX Ho$ {demb àm§JU _| {dMaVm, H$^r N>V na C_‹S>Vo-Kw_‹S>Vo ~mXbm| H$mo XoIH$a A{V àgÞ hmo CR>VmŸ& H$mbrXmg Ho$ _oK CZH$s AmË_m H$mo ag-AZwaº$ H$aVo aho&
Jmoam gmh~m| H$s Eoæ`mer ^ar a§Jao{b`m§, Jar~ Aghm` ^maVr` _Ü`{dÎm n[adma H$s bbZmAm| Ho$ ê$n bmdÊ` H$m emofU, XmgVm H$m Vm§S>d VWm VWmH${WV ^Ð ~§Jmbr _hme`m| H$m A§J«oOm| Ho$ gmW {_bH$a ~§J ~mbmAm| H$s a{MV ê$nH$Wm H$m XwImÝV nQ>mjon, BZ g^r KQ>ZmAm| H$m Aga adrÝÐZmW H$s {H$emoa MoVZm H$mo XwIr Am¡a AHo$bm N>mo‹S> {X`m& amO n[adma H$m H$moB© gwI CÝh| amg Zht AmVm WmŸ& do EH$ Vah go _Zgo X[aÐ amOd§er WoŸ& ñdV§Ì n§N>r H$s Vah CÝ_wº$ {demb AmH$me _| C‹S>Zm MmhVo Wo Am¡a `hr gmoM CÝh| em§{V{ZHo$VZ Ho$ {ZO©Z Am_«, nbme, Zm[a`b Ho$ no‹S>m| Ho$ ~rM ItM bo JB© Ohm§ do Iy~ {bI aho Wo, H${dVmE§, ZmQ>H$, H$hm{Z`m§, CnÝ`mg, aå`-aMZmE§ Am{XŸ& a§J _§M ^r ñWm{nV {H$`mŸ& 1901 _| em§{V{ZHo$VZ H$s ñWmnZm H$sŸ& nm¡f _mg H$s ny{U©_m H$mo ñHy$b Ama§^ {H$`mŸ& Zm_ aIm {díd ^maVrŸ& lr {ZHo$VZ _| hñV{eën-ñHy$b Ama§^ {H$`mŸ& BgHo$ {bE CÝhm|Zo AW© OwQ>mZo Ho$ à`mg _| nËZr lr_Vr _¥Um{bZr Xodr Ho$ JhZo VH$ ~oMo&
O~ Jm§Yr Or em§{V {ZHo$VZ _| H${d Ho$ Am_§ÌU na {deof A{V{W Ho$ ê$n _| AmE WoŸ& Jm§Yr Or H$mo H${d Zo H$hm, ho _hmË_m, Amn YÝ` h¢Ÿ& AmOmXr H$s b‹S>mB© _| _¢ ^r AmnHo$ gmW H$m_ H$aZm MmhVm hÿ§Ÿ& Jm§Yr Or Zo _wñH$amVo hþE H$hm- H${d Jwé AmOmXr H$s b‹S>mB© _| AmnH$m  ñdmJV h¡ & Cgr {XZ go Jm§Yr Or _hmË_m H$hbmE Am¡a H${d adrÝÐZmW R>mHw$a,  H${d Jwé Ho$ Zm_ go à{gÕ hþEŸ&
H${d Jwé à{V{XZ {Z`_ nyd©H$ Mma ~Oo CR>Vo WoŸ& {ZË` H$_© go {Zd¥Îm hmoH$a em§{V {ZHo$VZ Ho$ ^rVa-~mha Q>hbVo WoŸ& {\$a {H$gr d¥j H$s O‹S>m| na ~¡R>H$a n§{N>`m| H$m H$bad gwZVo, H${dVmE§ {bIVoŸ& H${dJwé H$s 1919 go 1939 VH$ H$s {OVZr H${dVmE§ h¢, CZ_| {H$gr Z {H$gr n§N>r ñda H$s AZwJy§O àÀN>Þ ê$n _| gwZmB© XoVr h¡Ÿ& Bg ~mV H$mo adrÝÐ g§JrV H$s loð> Jm{`H$m gw{MÌm {_Ìm Zo EH$ ~ma ~mVm| ~mVm| _| H$h {X`mŸ& CZHo$ JrV ñdam| _| H$mo{H$b, hm[ab, _¡Zm VWm AÝ` n§{N>`m| Ho$ ~mob H$m _mYw`© {_{lV h¡&
adrÝÐZmW {g\©$ EH$ H${d, gm{hË`H$ma H$s Zht Wo EH$ {H$gmZ Ho$ ê$n _| 1890 go 1941 VH$ em§{V {ZHo$VZ Ho$ ^rVa ~mha, nmR>embmAm|, {M{H$Ëgmb`m|, g‹S>H$m|, Vmbm~m|, ghH$mar ~¢H$m| Ho$ JR>Z Am{X H$m H$m`© {H$`m VWm J«m_rU AW©ì`dñWm H$mo {dH${gV H$aZo Ho$ {bE ha gmÜ` à`mg {H$`m {Oggo {H$gmZm| H$s Jar~r go ^«ï> gmhÿH$ma, gyXImoa _Z_mZo T>§J go \$m`Xm Z CR>m gH|$Ÿ& bmo^r dH$sbm| Ho$ M§Jwb go ~MmH$a _wH$X_| ~mOr Ho$ P§PQ>m| go Nw>Q>H$mam nm gH|$Ÿ& do em§{V{ZHo$VZ Ho$ Jmdm| _| ñdemgZ àUmbr {dH${gV H$aZm MmhVo Wo Am¡a BgHo$ {bE H$maJa `ËZ {H$EŸ& df© 1913 _| CÝh| Zmo~wb nwañH$ma {_bmŸ& CÝhm|Zo Cg_| go nMmg à{VeV Ho$ bJ^J H¥${f ghH$mar ~¢H$ _| {Zdoe {H$`m {OgH$m JR>Z CÝhm|Zo ImZXmZr OmJra dmbo Jm§d nm{Vga _| {H$`m WmŸ& Bggo {H$gmZm| H$mo H$_ ì`mOXa na F$U H$s gw{dYm {_br Am¡a em§{V{ZHo$VZ {dÚmb` H$mo {Zdoe H$s JB© am{e Ho$ ì`mO go EH$ {ZYm©[aV dm{f©H$ Am` àmá hmoVr ahŸ& adrÝÐZmW Ho$ _Z _| OZOrdZ Ho$ à{V AX²^wV bJmd H$m ^md WmŸ& do Am_ bmoJm| Ho$ OrdZñVa H$mo CR>mZo, CZHo$ hf© Am¡a XwI-gwI, CZHo$ ß`ma Am¡a à{VH$ma, CZHo$ ~hmXwar Ho$ H$maZm_m|, AÝ`m` Am¡a AË`mMma Ho$ {déÕ g§Kf© go Ow‹S>o aho, EH$ Img {H$ñ_ H$m AmË_r` g§~§Y ~ZmE aImŸ& em§{V{ZHo$VZ J«m_rU, ~Zm§Mb _| CÝhm|Zo {dH$mg H$s EH$ à{H«$`m H$mo OÝ_ {X`mŸ& CÝhm|Zo gd©Y_© g_^md g_W©Z {X`mŸ& {hÝXy, _wgb_mZ, {gI, B©gmB©, Am`©, ~m¡Õ Am{X H$s Ym{_©H$ àd¥{Îm`m| Ho$ à{V VQ>ñW aho Am¡a em§{V{ZHo$VZ ~«÷ g_mO _pÝXa H$s ñWmnZm H$amB©Ÿ& CÝhmoZo {H$gr {deof {dMma Ymam H$m AZwgaU Zht {H$`mŸ& h_oem OrdZ n`©ÝV AnZr AmË_-g§doXZm H$mo Amamo{nV hmoZo Zht {X`mŸ& CZHo$ H$mì`-OrdZ Ho$ àW_ Am¡a {ÛVr` ^mJ _| ~§Jbm gm{hË`H$mam|, {deofH$a AmbmoMH$m| Zo CZH$s H${dVmAm|, ZmQ>H$m|, H$hm{Z`m| na H$Qw> _Zmod¥{Îm AnZmB©Ÿ, CÝh| ZH$mamŸ& CÝh| amOH${d, Jd¡`m, ZM{Z`m§ Am{X g§~moYZm| go Xa {H$Zma {H$`m, naÝVw 1913 _| O~ CÝh| Zmo~wb nwañH$ma {_bmŸ& dhr {damoYr gm{hË`H$ma _hmZJa H$bH$Îmm go Pw§S> ~ZmH$a CZgo {_bZo em§{V{ZHo$VZ nhþ§MZo bJo& JwéXod Zo Eogo {dH¥$V _mZ{gH$Vm dmbo gm{hË`H$mam| go  {_bZm VH$ C{MV Zht g_PmŸ& do {I{g`mE, Imbr hmW _bVo dmng Mbo JEŸ& CZHo$ Omo‹S>mgm§H$m| amO~m‹S>r _| ^r H$B© CËgd Am`mo{OV {H$E JE; Cg_| ^r Ah§dmXr Nw>Q>^BE gm{hË`H$ma Am_§{ÌV Zht WoŸ& {\$a Eogo gm{hË`H$mam| Zo AnZr hma _mZr Am¡a H${d Ho$ gm{hË` na gH$mamË_H$ éI AnZm`mŸ& CZHo$ gm{hË` H$mo Ambmo{MV {díbo{fV {H$`m OmZo bJmŸ Am¡a adrÝÐZmW H$mo boIZ _| AnZm Jwé _mZm&
adrÝÐZmW Zo ~ohX ^mdwH$, H$ënZmerb, àH¥${V ào_r, gm¢X`© ag go n[anyU©, A{ÛVr` {dMma _¾ H$mo_b H${dVmE§ {bIrŸ& CÝhm|Zo AVrV H$s ñ_¥{V`m|,  dV©_mZ Ho$ g§Kf© Am¡a ^{dî` Ho$ AZXoIo gË` go AnZo H$mo Omo‹S>mŸ& O¡gm {H$ ñd^mdV… {H$gr ^r H${d Ho$  öX` H$mo nhbo ß`ma H$s `mX| gVmVr h¢Ÿ& JwéXod ^r Bg _m_bo _| ANy>Vo Zht aho ~pëH$ Xg H$X_ AmJo ~‹T>H$a ào_m{^ì`{º$ Ho$ Jhao _| Sy>~H$a AË`ÝV H$mo_b H${dVmAm| H$s aMZm H$sŸ& ß`ma H$s `mX| O~ gVmVr h¢ Vmo _Zwî` {ZVmÝV AHo$bm hmoVm h¡Ÿ& _m¡Z H$m Hw$hmgm CgHo$ Mmam| Amoa {Ka OmVm h¡Ÿ&
H${d H$hVo h¢ -
"_¢Zo H$hm Wm - _¢ Zht ^yby§Jm
O~ Vw_Zo Am§gwAm| go Yy{_b Am§Im| go _oar Amoa XoIm Wm
j_m H$aZm, AJa _¢ ^yb J`m
EH$ Aagm hþAm Cg ~mV H$mo
_oar AmË_m na N>mn h¡ Vwåhmar H$mbr Am§Im| H$s
ào_ H$m nhbm H$mì` nÌ, e_ubm Am¡a ghO
CZHo$ D$na Vwåhmao öX` H$m hñVmja
g_` Zo \o$am Wm AnZr Hy$Mr H$m AmKmV àH$me
Am¡a N>m`m nW na
AJa AmO H$m dgÝV hmoVm h¡ {ZñVãY
nyd© dgÝV H$m g§JrV
AJa _oar nr‹S>m Ho$ àXrn H$s bm¡
MwnMmn {dXm hmo JB©
Vmo j_m H$amo
_¢ BVZm hr OmZVm hÿ§ {H$ Vw_ _oao OrdZ _| AmB©
Am¡a _oam OrdZ ^a J`m JrVm| H$s Eogr \$gb go
{H$ {OgH$s {dnwbVm H$m H$moB© AÝV ZhtŸ&'
H${d Jwé H$m AÝV_©Z h_oem C{Û¾ ahVm Wm& Bgr{bE do ^maV VWm {dXoem| _| A{YH$ `mÌmE§ H$aZo Ho$ {bE H$m`©H«$_ ~Zm boVo WoŸ& 1912 _| ½`mah Xoem| H$s `mÌmE§ H$sŸ& BZ `mÌmAm| _| H$B© gwà{gÕ boIH$m| Ho$ gmW n[aM` hþAmŸ& B©Q²>g, {d{b`_ amoWoñQ>mBZ CZHo$ AÀN>o àe§gH$ ~ZoŸ& CÝht H$s  ghm`Vm  go H${d Zo AnZo JrVm| Ho$ g§H$bZ "JrVm§O{b' H$m A§J«oOr AZwdmX V¡`ma {H$`m {Og na CÝh| Zmo~wb nwañH$ma go gå_m{ZV {H$`m J`mŸ& nwañH$ma go àmá EH$ bmI ~rg hOma énE em§{V{ZHo$VZ H$mo Xo {X`mŸ& `m`mdar àd¥{Îm ~‹S>o H${d  H$m ñd^md ~Z OmVr h¡Ÿ& H${d Zo H$B© OJh AnZo àdmg Ho$ {bE Ka ~ZdmE AWdm ~Zm ~Zm`m Ka IarXm-Xm{O©qbJ, H${g©`m§J, am§Mr, H$Q>H$, nwar Am{X OJhm| _| H${dJwé àm`… OmH$a ahVo WoŸ& àH¥${V Ho$ gmW CZH$m gå_mohH$ g§~§Y CZH$s H${dVmAm| H$mo D$Om© àXmZ H$aVm WmŸ& H${d Ho$ {bE àH¥${V-ào_r hmoZm, ñdÀN>ÝX {dMaU H$aZm aMZm à{H«$`m Ho$ {bE Oê$ar hmoVm h¡Ÿ& {d{dY g§X^m] go Ow‹S>Zm, AnZo H$mo ^rVa go ImobZm H${d H$m ñd^md hmoZm Mm{hEŸ& g_{ï> Ho$ à{V ào_ ^mdZm H$s A{^ì`{º$ H${dVm H$mo _hmZ ~ZmVr h¡Ÿ& H${d Jwé AnZo  boIZ _| ~ohX ì`ñV ahVo WoŸ& ~hþV H$_ bmoJm|  go {_bVo Wo Am¡a O~ {H$gr go {_bVo Wo Vmo AnZr H${dVmAm| na MMm© H$aZo go ~MVo ahVo WoŸ& ~g Hw$N> ì`{º$JV ~mV| H$a boVo Am¡a CR>H$a ^rVa Mbo OmVoŸ& adrÝÐZmW H$m AnZm ñd^md Wm, AnZm _yS> Wm, Cg_| H$moB© XIb§XmOr ZhtŸ& H$moB© ì`dYmZ ZhtŸ& do ñdV§Ì _ZíMoVm Ho$ ñdÀN>ÝX H${d Wo&
H${d Jwé Zo ~‹S>o Am{W©H$ g§Kf© go {díd^maVr H$m {dñVma {H$`m, {hÝXr ^dZ H$s ñWmnZm H$sŸ& AmMm`© _hmdra àgmX {ÛdoXr O¡go {dÛmZ H$mo {hÝXr ^dZ H$m àmMm`© ~Zm`mŸ& CZ_| {hÝXr, {hÝXwñVmZ  {hÝXy Ho$ à{V Agr_ AmXa ^md WmŸ, bo{H$Z do ~«÷ g_mO go Ow‹S>o ahoŸ& ~«÷ g_mO H$m _§{Xa ^r em§{V{ZHo$VZ _| ~Zdm`mŸ& do ~§Jbm Am¡a {hÝXr H$mo ghmoXamE§ H$hVo WoŸ& ~§Jmb go ~mha Ohm§ ^r OmVo ~mVMrV _| {hÝXr H$m à`moJ H$aVo WoŸ& CÝhm|Zo Jm§Yr Or Ho$ AZwamoY na df© 1920 _| JwOamV {dÚmnrR> Ho$ XrjmÝV g_mamoh _| {hÝXr _| ^mfU {X`m Am¡a ^r H$B© Adga na {hÝXr _| ~moboŸ& H${d H$s dmUr _| dm½Xodr {damOVr Wt Bg{bE ^mfm H$m àdmh éH$Vm Zht WmŸ& H$mì` boIZ _| do _hmZ WoŸ& JwéXod Zo ~§Jbm H${dVm H$mo ZB© ^md ^y{_, Zd g§àofU, N>mÝXo`Vm Am¡a àH¥${V-N>R>m Ho$ {d{dY Am`m_m| go g_¥Õ {H$`mŸ& >"~bmH$m' g§H$bZ H$s M§Mbm H${dVm _| H${d {bIVo h¢ -
ao H${d AmO VwPH$mo Mnb M§Mb ~Zm S>mbm
Zdb P§H$ma-_wI‹S>m ^wdZ H$s Bg _oIbm Zo
A{b{IV nX g§MaU H$s Ah¡VwH$-{Zdm©Y J{V
Zm{‹S>`m| _| gwZ ahm hÿ§ H$moB© M§Mb AmdoJ H$s nJ-Üd{Z
dj _| aU a§{OV Xw…ñdßZ
H$moB© OmZVm Zht
ZmMVr h¢  aº$ _| CX{Y H$s bmob bha|
H$m§nVr h¡Ÿ& ì`mHw$bVm dZm| H$s
`mX {XbmVr  dh nwamZr ~mV-
`wJ-`wJ go Mbm hy§
ñI{bV hmo hmoH$a
gXm MwnMmn ê$n go ê$n _| T>bVm hþAm
àmU go àmU _|
àmV `m {ZerW
O~ Omo Hw$N> {_bm h¡ hmW _|
XoVm J`m hÿ§
XmZ go ZdXmZ H$mo
Bg JmZ go Cg JmZ H$mo...
`h H${dJwé H$s _aZo go bJ^J df© ^a nhbo H$s H${dVm h¡ {Og_| OrdZ H$m _yb_§Ì h¡Ÿ& On H$s                   _mbm  AË`§V àmU ApñVËd Y_u h¡Ÿ&
... AmZo OmZo dmbr amh Ho$ {H$Zmao {ZVm§V AHo$bm ~¡R>m hÿ§
JrVm| H$s Zmd H$mo Omo g~oao àmUm| Ho$ KmQ> na
Yyn N>m§h Ho$ {ZË` a§J _§M na bo AmE Wo
gm§P H$s N>m`m _| Yrao-Yrao Imo JB©Ÿ&
AmO do g~ _oao ñdßZ bmoH$ Ho$ Ûma na Am OwQ>o h¢
{OZH$m gwa Imo J`m, do ì`WmE§ AnZm BH$Vmam ImoO ahr h¢
EH$ EH$ H$a àha Omo ~rVVo h¢, ~¡R>m-~¡R>m {JZVm hÿ§
A§YH$ma H$s {eam-{eam _| On H$s Zrad ^mfm Üd{ZV hmo ahr h¡&
{H$gr ^r H$bm Ho$ {bE bmoH$ g§ñH¥${V Ho$ gmW ~§YZm Oê$ar hmoVm h¡Ÿ& `{X Cgo Z`m ñdê$n XoZm h¡ Vmo Cg Zd-ñdê$n Ho$ gmW EH$ ê$n hmoZm VWm Cg g§ñH¥${V ~moY H$mo AnZmZm àË`oH$ OmJê$H$ gm{hË`H$ma Ho$ {bE Amdí`H$ hmoVm h¡Ÿ& Bg AW© _| H${d Jwê$ adrÝÐZmW R>mHw$a Zo  em§{V {ZHo$VZ Ho$ Amgnmg ahZo dmbo Jar~, An‹T>  dZdm{g`m| Ho$ gmW Z¥Ë`, JmZ H$aVo, AŠga H$moB© Z H$moB© nd© na CËgd _ZmVo, ImZ nmZ hmoVm, Z¥Ë` g§JrV H$m amV ^a g_m ~§YVm, H${d Cg bmoH$ Z¥Ë` JmZ Ho$ ag _| Sy>~ OmVo WoŸ& nm¡f _obm, ~‹S>o {XZ Ho$ Adga na 20 {Xgå~a go  àma§^ hmoH$a _hrZm| MbVm h¡Ÿ& {Ogo ~§Jmb H$m g§ñH¥${V _obm ^r H$h gH$Vo h¢Ÿ& H${d Jwê$ Zo h_oem bmoH$ OrdZ Ho$ g§ñH$mam| H$mo àmoËgm{hV {H$`mŸ, ZB© amh Xr, Cggo Jhao go Ow‹S>o Am¡a ^maVr` ~§J-bmoH$ g§ñH¥${V H$mo Z`m Am`m_ Ed§ ZB© D§$MmB© àXmZ H$sŸ&
JwéXod OrdZ n`©ÝV H$_©erb ahoŸ& do Am_ gm{hË`H$mam| H$s Vah Ambgr, H$m_Mmoa, ZIao~mO,  Xb~§X², AmË_-àJë^r, bmo^r H$^r Zht ahoŸ& amOn[adma go CZH$m _moh ~MnZ _| hr Qy>Q> J`m WmŸ& do AHo$bmnZ AZw^d H$aVo Wo naÝVw H$_© Zo CÝh| Cg Qy>Q>Z, {~Iamd, _moh Am¡a KwQ>Z go D$na CR>m`mŸ& do gm{hË` H$_©`moJr Wo Am¡a gm{hË` H$_© go _aZo Ho$ {XZ VH$ Ow‹S>o ahoŸ& CÝhm|Zo _¥Ë`w H$m Am^mg nmH$a {bIm Wm-
 gm_Zo em§{V-nmamdma
ImobXmo Zmd ho H$U©Yma ...
Jwé Xod MmhVo Wo {H$ _¥Ë`w Ho$ g_` `hr JrV Jm`m OmEŸ& naÝVw JrV-ñda ^r Vmo g_` AnZo àdmh _| ~hmH$a bo OmVm h¡Ÿ& H${d Zo 7 AJñV, 1941 H$mo amIr ny{U©_m Ho$ {XZ AnZr Am§I| gXm Ho$ {bE _y§X btŸ& ah JE CZHo$ JrV Omo AmO ~§Jmb Ho$ OZ OrdZ _| ì`má h¢Ÿ&  ~§J-g§ñH¥${V Am¡a H$mì` H$m AW© hr h¡ JwéXod adrÝÐZmW R>mHw$aŸ& naÝVw JwéXod Ho$ ~mX H$s ~m§½bm-nr‹T>r CZHo$ {h_mb` O¡go D§$Mo ì`{º$Ëd Ho$ gm_Zo gm{hpË`H$ X¡Ý`Vm go J«ñV h¡Ÿ& `h ~m§½bm gm{hË` H$s amh _| ~mYm H$s g¥{ï> CnpñWV H$a ahm h¡Ÿ& Z`m aMZmH$ma Bg ~mV go {IÞ h¡ Am¡a hrZ ^mdZm go J«{gV&
                                                                            - ñdXoe ^maVr

CÎmam`U
331, newn{V ^Å>mMm`© amoS>,
H$mobH$mVm - 700 041
_mo. 9831155760
B©-_ob swadesh@rashtrabhasha.com
ãbm°J/Q>çyQ>a … bswadeshblogspot.com

No comments:

Post a Comment